Ngày 29/7, Nga thông báo tạm dừng xuất khẩu gạo từ nay đến cuối năm nay để hỗ trợ thị trường nội địa. Lệnh cấm này không áp dụng với các nước thành viên Liên minh Kinh tế Á - Âu cũng như Abkhazia và Nam Ossetia. Bên cạnh đó, gạo vẫn có thể được gửi ra nước ngoài vì mục đích nhân đạo.

Trước thông báo tạm dừng xuất khẩu gạo của Nga một ngày, Bộ Kinh tế Các tiểu vương quốc Ả rập thống nhất (UAE) cũng quyết định dừng xuất khẩu gạo trong 4 tháng. Quy định này có hiệu lực ngay lập tức, áp dụng với tất cả loại gạo.

Hiện cả Nga và UAE không nằm trong top 10 nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới. Song, việc thực hiện lệnh cấm xuất khẩu của hai quốc gia này khiến thị trường gạo trên toàn cầu thêm chao đảo.

Bởi, trước đó một tuần, Ấn Độ - quốc gia chiếm 40% sản lượng gạo xuất khẩu trên thế giới thông báo cấm xuất khẩu tất cả các loại gạo tẻ thường.

Thị trường gạo toàn cầu chao đảo khi nhiều quốc gia cấm xuất khẩu mặt hàng này (Ảnh minh hoạ)

Đáng nói, nguồn cung gạo được dự báo căng thẳng hơn khi El Nino diễn ra trên trên khắp toàn cầu, trong đó nhiều khu vực trồng lúa ở các quốc gia đang bị ảnh hưởng nặng, sản lượng lúa gạo sụt giảm mạnh.

Thái Lan - quốc gia xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới - cũng lo ngại sản lượng gạo trong năm nay có thể giảm vì nhiều vùng trồng lúa xứ chùa Vàng đối mặt tình trạng hạn hán, mất mùa.

Bộ Nông nghiệp Mỹ dự báo, tồn kho gạo trên thế giới ước giảm 8,9 triệu tấn, xuống còn 173,5 triệu tấn niên vụ 2022-2023; dự kiến năm 2023-2024 còn 170,2 triệu tấn. Dự báo gạo còn thiếu hụt nhiều hơn trong những năm tới.

Gạo là lương thực cho khoảng 3 tỷ người trên thế giới. Nguồn cung gạo toàn cầu căng thẳng khiến nhiều quốc gia gặp khó khăn trong việc nhập khẩu, mặc dù giá gạo những ngày gần đây tăng dựng đứng.

Ngày 29/7, Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. bày tỏ lo ngại về tình hình nguồn cung lương thực toàn cầu.

Philippines là một trong những nước nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới, thường mua gạo từ Việt Nam. Tuy nhiên, Tổng thống Ferdinand Marcos Jr. dự báo, nguồn cung có thể hạn chế vì nhiều bên mua khác cũng tìm đến Việt Nam.

Do đó, quốc gia này đang phải tìm kiếm thêm gạo từ nguồn cung khác để nhập khẩu phục vụ nhu cầu tiêu dùng trong nước.

Trên thị trường, giá gạo Việt Nam và Thái Lan tăng lên mức cao nhất trong một thập kỷ qua.

Tính đến ngày 27/7, giá gạo 5% tấm xuất khẩu của Việt Nam được giao dịch ở mức 558 USD/tấn, tăng 25 USD/tấn so với ngày 19/7 (phiên giao dịch trước khi Ấn Độ cấm xuất khẩu gạo vào 20/7). Gạo 25% tấm từ mức 513 USD/tấn phiên 19/7 cũng tăng lên 538 USD/tấn phiên 27/7.

Với mức giá đó, gạo 5% tấm, 25% tấm xuất khẩu của nước ta tăng lần lượt 35,1% và 36,8% so với ngày này năm ngoái.

Gạo 5% tấm xuất khẩu của Thái Lan vọt lên ngưỡng 603 USD/tấn, tăng 62 USD/tấn so với hôm 19/7, còn so với ngày 27/7/2022 giá đã tăng 51,5%. Gạo 25% tấm của Thái Lan cũng tăng vọt lên mức 553 USD/tấn, cao hơn 51 USD/tấn so với ngày 19/7 và tăng 42,2% so với phiên cùng kỳ năm ngoái.

Chuyên gia gạo trên thế giới ước tính mức tăng tối thiểu là 50 USD/tấn và có thể lên tới 100 USD hoặc hơn. Cả bên bán lẫn bên mua đều đang đợi xem thị trường sẽ lên cao tới đâu.

Trong khi đó, ông Chookiat Ophaswongse - Chủ tịch danh dự của Hội xuất khẩu gạo Thái Lan - cho biết: “Các nhà xuất khẩu không muốn bán ra vì không biết niêm yết giá nào. Một số thương gia dự đoán giá gạo có thể lên cao tới 700-800 USD/tấn”.

Theo GS. Võ Tòng Xuân, giá gạo dự báo còn tăng mạnh. Với nguồn cung gạo trên toàn cầu thiếu hụt lượng lớn, ông Xuân nhận định, giá gạo có thể tăng lên ngưỡng 1.000 USD/tấn như thời điểm năm 2008.

Thống kê của Tổng cục Hải quan, tính đến hết ngày 15/7, nước ta xuất khẩu gần 4,5 triệu tấn gạo, thu về 2,39 tỷ USD.